Balkon – pomieszczenie przynależne, czy część wspólna
Brak jednoznacznego uregulowania statusu prawnego balkonu w ustawie o własności lokalu, spowodował liczne kontrowersje dotyczące tego, czy balkon należy kwalifikować jako pomieszczenie przynależne do lokalu, czy też jako część nieruchomości wspólnej.
W orzecznictwie polskich sądów powszechnych ukształtowało się stanowisko, zgodnie z którym balkon przylegający do określonego lokalu i służący do wyłącznego użytku osób zajmujących ten lokal, stanowi część składową tego lokalu. Jednakże odnosi się to jedynie do „wewnętrznej” części balkonu, natomiast elementy zewnętrzne i konstrukcyjne balkonu bezpośrednio przylegające do bryły budynku są elementami nieruchomości wspólnej.
W szczególności w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2008 roku, która została podjęta w sprawie o sygn. akt III CZP 10/08 stwierdzono, że „ani ustawa o własności lokali, ani Prawo budowlane nie zawierają ustawowej definicji pojęcia „balkon”, a doświadczenie życiowe dowodzi, iż pojęciem tym określa się zróżnicowane pod względem konstrukcyjnym, architektonicznym i wizualnym części budynku. W tej sytuacji, wobec braku jurydycznych kryteriów pozwalających na dookreślenie tego pojęcia, należy przyjąć, że pod pojęciem „balkonu” jako części budynku stanowiącej zarazem część składową lokalu mieszkalnego rozumieć należy tę tylko jego część, która służy wyłącznie do użytku właściciela lokalu i osób z nim zamieszkałych. Jest nią przestrzeń wewnętrzna, z reguły wyodrębniona podłogą i balustradą, a niekiedy także ścianami bocznymi i sufitem, z wyłączeniem zawsze ściany przedniej, której brak pozwala na uznanie tej części budynku za balkon i umożliwia zarazem korzystanie z niego zgodnie z przeznaczeniem. Wobec tego elementy architektonicznej konstrukcji balkonu trwale połączone z bryłą budynku i na ogół usytuowane na zewnątrz w stosunku do przestrzeni wykorzystywanej do wyłącznego zaspokajania potrzeb mieszkaniowych przez osoby zamieszkałe w lokalu uznać należy za takie części budynku, które nie służą wyłącznie do użytku właściciela lokalu, zatem […] powinny być kwalifikowane jako stanowiące nieruchomość wspólną.”
Co ciekawe, w orzecznictwie pojawia się także stanowisko, wedle którego z przyczyn natury architektonicznej lub estetycznej pewne elementy urządzenia balkonu (np. barierki, daszki) powinny być uważane za części nieruchomości wspólnej.
Stanowisko takie zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 roku w sprawie o sygn. akt I ACa 763/13 wskazując, iż „[…]Części budynku znajdujące się na zewnątrz odrębnych lokali, przesądzające o kształcie elewacji muszą być, co do zasady, traktowane jako części nieruchomości wspólnej. Barierka każdego z przedmiotowych balkonów jest elementem w istotny sposób kształtującym wygląd elewacji całego budynku i jako taka nie może być uznana za część nieruchomości służącej do wyłącznego użytku właściciela przylegającego do danego balkonu lokalu. […] Trudno też uznać za racjonalne rozwiązanie, które nakładałoby na właścicieli poszczególnych lokali obowiązek utrzymania barierek balkonów w stanie należytym, a co za tym idzie także obowiązek ich okresowego malowania. Doprowadziłoby to w efekcie do całkowitego chaosu estetycznego, zakładając nawet, że właściciele staraliby się uzgodnić kolorystykę używanych farb.”