Dnia 2 sierpnia 2016 roku zaprezentowano projekt przygotowanej przez Kancelarię Prezydenta tzw. „ustawy frankowej”, czyli ustawy o zasadach zwrotu niektórych należności wynikających z umów kredytu i pożyczki. Tym samym została zainicjowana procedura ustawodawcza i projekt ustawy trafił do Sejmu RP celem przeprowadzenia dalszych prac.

Projekt ustawy odnosi się do dwóch rodzajów kredytów i pożyczek – denominowanych (tj. udzielonych w walucie obcej, wypłaconych następnie w walucie polskiej, bez względu na użyte określenia) oraz indeksowanych (tj. udzielanych w walucie polskiej, których równowartość określa ilość waluty obcej lub indeksowanymi albo waloryzowanymi do waluty obcej, bez względu na użyte określenia), które zostały udzielone konsumentom, czyli osobom fizycznym, które nie zaciągnęły zobowiązań w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ustawa obejmuje swoim zasięgiem pożyczki i kredytu udzielone w latach 2000-2013.

Udzielając kredytów oraz pożyczek denominowanych albo indeksowanych banki stosowały swój własny kurs przeliczania walut, przy uwzględnieniu tzw. spreadu rozumianego jako różnica pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty obcej. Celem projektu ustawy jest zniwelowanie nadpłat uczynionych przez konsumentów w związku z naliczaniem spreadu bankowego przy spłacie kredytów i pożyczek.

W tym celu w ustawie wprowadzono procedurę zgłaszania przez konsumentów wniosków do banków celem udzielenia informacji czy w zawartej umowie pożyczki lub kredytu stosowane były niedozwolone w myśl ustawy mechanizmy spreadowe (w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy). W odpowiedzi bank powinien wskazać jaka była suma dokonanych przez konsumenta nadpłat, jak również szczegółowe wyliczenia tej kwoty i w takim wypadku, na żądanie konsumenta bank jest zobowiązany do pomniejszenia kapitału udzielonego kredytu lub pożyczki.

Zgodnie z projektem ustawy nadpłata będzie przeliczana według zaproponowanego wzoru pozwalającego obliczyć różnicę w wartości kapitału powstałą w wyniku zastosowania przy udzielaniu kredytu kursu wymiany waluty obcej na walutę polską, w celu określenia wartości wypłaty kwoty kredytu lub jego transzy w walucie polskiej, zamiast pomniejszonego o 0,5% kursu kupna tej waluty obcej, ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu, w którym dokonano przeliczenia kwoty kredytu na walutę polską, w odniesieniu do kapitału kredytu lub jego transzy.

Co istotne skorzystanie z uprawnień przewidzianych ustawą nie ogranicza uprawnień do wszczęcia lub kontynowania postępowań sądowych w zakresie roszczeń związanych z umową kredytu. Nie ma również przeszkód do skorzystania z regulacji ustawowej nawet w przypadku wygaśnięcia umowy kredytu lub pożyczki przed dniem wejścia w życie lub po dniu wejścia w życie ustawy.

Maksymalna wysokość kapitału kredytu lub pożyczki, która objęta jest prawem do skorzystania z uprawnienia pomniejszenia kapitału wynosi co do zasady 350.000 zł, przy czym kwota ta odnosi się do każdego z konsumentów zaciągających zobowiązanie z osobna.

Co może wydać się zaskakujące – projekt ustawy oceniam pozytywnie. Stanowi rozsądne narzędzie do dochodzenia roszczeń, dopinguje banki do poniesienia konsekwencji nadużywania różnic kursowych, a przy tym nie rujnuje systemu bankowego. Projekt nakłada na banki obowiązki np. w zakresie wyliczenia nadpłat, co jest istotne zwłaszcza wobec wysokiego stopnia skomplikowania wzorów służących ich obliczeniu.

Podkreślam, że nasza kancelaria od początku zajmowania się niniejszą tematyką nie zachęcała klientów do składania dalej idących roszczeń – żądania unieważnienia czy rozwiązania umów lub też przewalutowania kredytów z mocą wsteczną. Oznacza to, że nasza filozofia, by nie narażać klientów na zbędne koszty i nie obiecywać mało realnych efektów działań i tym razem się sprawdziła.

Nadmieniam, iż w umowach frankowych w kontekście klauzul niedozwolonych mówimy nie tylko o spreadach (a tylko o różnicach kursowych mowa w omawianej ustawie), ale także np. o klauzuli ubezpieczenia niskiego wkładu, dlatego niezależnie od wejścia w życie ustawy, osoby chcące uzyskać zwrot nadpłat z innych tytułów będą musiały wystąpić ze swoimi roszczeniami w osobnym trybie, przed upływem okresu przedawnienia zobowiązań.