W związku z tzw. „licznymi zapytaniami”, kilka słów na temat tego czy my, ex-użytkownicy wieczyści, musimy coś zrobić w związku ze zniknięciem instytucji użytkowania wieczystego.

Zgodnie z ustawą o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów z dniem 1 stycznia 2019 roku prawo użytkowania wieczystego gruntów, które zostały zabudowane na cele mieszkaniowe przekształca się z mocy prawa (automatycznie) w prawo własności tych gruntów.

Przypomnijmy – użytkowanie wieczyste, to unikalna instytucja prawna (nieznana nigdzie indziej poza Polską), na pozór podobna do własności. Właściciel budynku nie był jednak dotąd właścicielem gruntu, lecz jedynie użytkownikiem wieczystym i on, a właściwie jego wnuki (gdyż użytkowanie wieczyste ustanawiano zazwyczaj na 99 lat), mógł obawiać się, że w pewnej chwili utraci status użytkownika wieczystego i straci prawo korzystania z nieruchomości.

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości aktualizuje obowiązek uiszczania na rzecz dotychczasowego właściciela (Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego np. Miasta Poznań) opłaty przekształceniowej, stanowiącej równowartość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego obowiązującej w dniu przekształcenia. A więc w miejsce dotychczasowej opłaty (rocznej) wchodzi nowa (przekształceniowa).

Opłatę przekształceniową wnosi się do dnia 31 marca każdego roku, przez okres 20 lat licząc od dnia przekształcenia. Co do zasady więc, w efekcie ustawy, płacąc co roku jak dotąd, po 20 latach dotychczasowi użytkownicy wieczyści będą nie tylko właścicielami, ale będą – jak właściciele – płacić jedynie podatek od nieruchomości (o ile ustawodawca nie wymyśli czegoś nowego np. podatku katastralnego). Chyba, że zapłaciliby z góry za cały 20-letni okres.

Ustawa zakłada system bonifikat. W przypadku wniesienia opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntu stanowiącego dotychczas własność Skarbu Państwa osobom fizycznym będącym aktualnymi właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych lub spółdzielniom mieszkaniowym przysługuje bonifikata od tej opłaty w wysokości od 10 do 60 %. W sytuacji wniesienia opłaty jednorazowej przy uwzględnieniu, że grunt stanowił wcześniej własność jednostki samorządu terytorialnego bonifikaty zostaną ustalone na mocy uchwały właściwej rady lub sejmiku. W uchwałach tych określa się poszczególne stawki bonifikat i warunki ich przyznawania. Miasto Poznań (Rada Miasta)nie uchwaliło dotąd wysokości bonifikat i dlatego obecnie zalecamy powstrzymanie się od działań formalnych.

Dowodem potwierdzającym przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności jest zaświadczenie. Wspomniany dokument stanowi podstawę do ujawnienia prawa własności gruntu w księdze wieczystej i ewidencji gruntów i budynków. Wspomniane zaświadczenie wydawane jest przez kilka podmiotów. W przypadku gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa zaświadczenie wydaje starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Zaświadczenie może wydawać także dyrektor oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa lub dyrektor oddziału regionalnego Agencji Mienia Wojskowego – w przypadku gdy wymienione podmioty wykonują prawo własności gruntów Skarbu Państwa. Jeżeli grunt jest własnością jednostek samorządu terytorialnego podmiotami kompetentnymi do wydania zaświadczenia są odpowiednio: wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu, albo zarząd województwa.

Termin uzyskania zaświadczenia zależy od trybu jego wydania. Ustawa przewiduje trzy takie sposoby, a mianowicie: wydanie zaświadczenia z urzędu, które trwa najdłużej 12 miesięcy od dnia przekształcenia, wydanie zaświadczenia na wniosek właściciela, które trwa najdłużej 4 miesiące od dnia otrzymania wniosku, wydanie zaświadczenia na wniosek właściciela lokalu uzasadniony potrzebą dokonania czynności cywilnoprawnej mającej za przedmiot lokal albo właściciela gruntu uzasadniony potrzebą ustanowienia odrębnej własności lokalu – które z kolei powinno nastąpić w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku.

Treść zaświadczenia potwierdza przekształcenie, ale również zawiera informację o obowiązku wnoszenia rocznej opłaty przekształceniowej, jej wysokości oraz okresie wnoszenia, a także możliwości wniesienia opłaty jednorazowej oraz zasadach jej wnoszenia. W zaświadczeniu znajduje się także informacja o możliwości wniesienie wniosku o ponowne ustalenie wysokości lub okresu wnoszenia opłaty w drodze decyzji, gdy właściciel nieruchomości nie zgadza się z ustaleniami dotyczącymi opłat. Wniosek ten można złożyć w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia zaświadczenia.