Prawo nakłada na nas cały szereg obciążeń podatkowych związanych z dziedziczeniem i dokonywaniem działu spadku. Czy możemy zminimalizować – przynajmniej część  – ponoszonych przez nas kosztów?

 

Wysokość podatku od spadku zależy w pierwszej kolejności od tego, jak blisko jesteśmy spokrewnieni ze spadkodawcą. Ustawodawca dzieli spadkobierców na kilka grup.

 

Otrzymanie spadku od najbliższej rodziny (tj. małżonka,  dziecka, wnuka, rodzica, dziadka, babcia, pasierba, pasierbica, rodzeństwa, ojczyma i macochy) nie wiąże się z obowiązkiem uiszczenia podatku od spadku. Warunkiem jest jednak złożenie deklaracji SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku bądź sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Należy zwrócić uwagę, że powyższy termin nie podlega przywróceniu.

Spadkobiercy zaliczani do pozostałych grup podatkowych mają obowiązek złożenia deklaracji SD-2, jeżeli wartość spadku przekracza wysokość kwoty wolnej, w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku bądź sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Należy podkreślić, że zaniechanie wykonania powyższego obowiązku wiąże się z koniecznością poniesienia odpowiedzialności karno-skarbowej.

 

Po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza bądź stwierdzeniu przez sąd nabycia spadku zazwyczaj zachodzi potrzeba dokonania działu spadku. Ma on na celu zniesienie współwłasności powstałej w wyniku dziedziczenia, a upraszczając – ustaleniu, które przedmioty wchodzące w skład masy spadkowej będą dziedziczyć konkretni spadkobiercy.

 

Działu spadku można dokonać w formie umowy – jeżeli wszyscy spadkobiercy dojdą do porozumienia – w przypadku braku konsensusu drogą postępowania sądowego.

Jednym ze sposobów zniesienia współwłasności jest tak zwany podział fizyczny, który można dokonać np. dzieląc nieruchomość na kilka odrębnych mieszkań. Drugi sposób zakłada przyznanie składników majątkowych jednemu bądź kilku spadkobiercom z obowiązkiem dokonania spłaty pozostałych – stosownie do przysługujących im udziałów. W ostateczności w przypadku, gdy żaden ze współwłaścicieli nie wyraża woli przejęcia majątku spadkowego można dokonać sprzedaży poszczególnych przedmiotów odziedziczonego mienia.

 

Przy dokonywaniu działu spadku nie powstaje obowiązek ponownego uiszczenia podatku od spadku w jakiejkolwiek formie. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje w sposób odpłatny to może wiązać się z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

 

W sytuacji przyznania rzeczy na własność jednemu spadkobiercy czynność ta może wiązać się z powstaniem obowiązku uiszczania przez niego spłat lub dopłat ponad jej udział spadkowy. Podatek obciąży osobę, która nabędzie przedmioty lub prawa majątkowe ponad jej udział spadkowy. Wartość podatku liczona będzie od nadwyżki wartości rynkowej ponad wartość udziału w spadku.

 

Podobnie będzie z podatkiem dochodowym od osób fizycznych – jeżeli spłata nie przekracza wartości przysługującej spadkobiercy udziału spadkowego, to nie powstanie przychód z odpłatnego zbycia, a co za tym idzie obowiązek zapłaty podatku dochodowego.

 

Spadkobierca musi jednak liczyć się z koniecznością zapłaty podatku dochodowego, w razie sprzedaży nieruchomości (odpowiednio: innego składnika majątkowego) otrzymanej w spadku, jeżeli zbycie nieruchomości nastąpi w ciągu 5 lat od otwarcia spadku. Powyższy okres należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym nabyto nieruchomość. Jeżeli jednak dokonano sprzedaży przed upływem tego terminu, możliwe jest skorzystanie z ulgi – o ile cały dochód ze zbycia nieruchomości zostanie wydany na własne mieszkanie w ciągu następnych 3 lat. Nie może to być jednak mieszkanie przeznaczone na wynajem – musi zaspokajać potrzeby mieszkaniowe sprzedającego. Wydatkiem na cele mieszkaniowe jest również spłata kredytu, który został zaciągnięty przed datą uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia.

Jak widzimy ustawodawca nakłada na spadkobierców cały szereg obciążeń podatkowych, dlatego warto chociażby uwzględnić powyższy 5-letni termin, jeżeli chcemy zbyć nieruchomość oraz pamiętać o złożeniu deklaracji, aby zminimalizować ponoszone koszty.