Projekt ustawy o fundacjach rodzinnych przekazano do konsultacji. Celem procedowanej ustawy jest wprowadzenie instytucji, która będzie chronić, zabezpieczać i zarządzać majątkiem sukcesora, zgodnie z jego wolą wyrażoną w statucie. Ma to zwiększyć inwestycje i zachować kapitał w kraju poprzez uproszczenie wielopokoleniowej sukcesji, zapobiegając rozdrobnieniu majątku. Proponowane rozwiązania wzorowane są na instytucjach istniejących w innych państwach europejskich.

Założenie fundacji będzie wymagało wniesienia mienia o wartości co najmniej 100 tys. zł przez jedną lub kilka osób fizycznych. Jej beneficjentami będą osoby fizyczne lub organizacje pożytku publicznego. Do sporządzenie aktu założycielskiego lub testamentu wyrażającego wolę utworzenia fundacji konieczne będzie współdziałanie z notariuszem.

Projekt przewiduje obligatoryjność wpisu do KRS oraz jawność statutu. Fundacja nie będzie mogła prowadzić działalności gospodarczej.

Na przeszkodzie zachowaniu stabilności finansowej prowadzonego biznesu stoi często zachowek, czyli żądanie zapłaty określonej sumy pieniężnej przez osoby bliskie spadkodawcy, które nie zostały powołane do spadku. Zachowek jako świadczenie płatne jednorazowo może znacząco utrudnić funkcjonowanie przedsiębiorstwa, dlatego projekt przewiduje w takiej sytuacji możliwość zrzeczenia się zachowku, żądania obniżenia wysokości, rozłożenia na raty bądź odroczenia terminu płatności. Autorzy projektu wprowadzają subsydiarną odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora powstałe po jej utworzeniu (jeżeli egzekucja okaże się bezskuteczna).

Organami fundacji będzie zarząd i rada protektorów, a wszyscy lub wybrani beneficjenci wejdą w skład zgromadzenia beneficjentów. Zgodnie z projektem zarząd co do zasady powołuje fundator. Radzie protektorów powierzono uzupełnianie składu zarządu po śmierci fundatora oraz sprawowanie nadzoru nad jego działalnością. Z kolei zadaniem zgromadzenia będzie przede wszystkim uzupełnianie organu nadzoru i zatwierdzanie sprawozdania finansowego.

Wejście ustawy w życie planowane jest na 1 stycznia 2022 r.

Podobną funkcję spełnia zarząd sukcesyjny jako instytucja ułatwiająca prowadzenie przedsiębiorstwa w okresie przejściowym – po śmierci spadkodawcy, o czym pisaliśmy tutaj. Rozwiązanie jednak ma charakter tymczasowy – powołanie zarządcy co do zasady następuje na okres do 2 lat. Natomiast fundacja rodzinna z założenia ma funkcjonować znacznie dłużej. Co istotne – przy zarządzie sukcesyjnym wymagana jest zgoda spadkobierców do dokonania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Z kolei w przypadku fundacji rodzinnych wpływ beneficjentów na funkcjonowanie przedsiębiorstwa jest ograniczony.