Od 1 stycznia 2020 roku obowiązuje zmieniona ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, której zadaniem jest wyeliminowanie nadużycia swobody zawierania umów na niekorzyść wierzyciela. Takie nadużycia miały najczęściej miejsce w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami – i to właśnie na tym sektorze skupił się ustawodawca.

Oprócz zyskania nowego tytułu, ustawa zyskała również szereg nowych uregulowań: obowiązków dla przedsiębiorców, konsekwencji w postaci kar pieniężnych za nieprzestrzeganie terminów zapłaty, czy też przewidzianych działań kontrolnych przeprowadzanych przez Prezesa UOKiK.

Główna zmiana polega na tym, że jeżeli dłużnikiem małego lub średniego przedsiębiorcy jest duży przedsiębiorca, maksymalny termin płatności wynosi 60 dni (bez możliwości przedłużenia). Jeżeli dłużnikiem jest podmiot publiczny, termin ten wynosi 30 dni (60 dni w przypadku, jeżeli jest to podmiot leczniczy). W pozostałych stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami termin ten może w zasadzie przekroczyć 60 dni – jednak pod warunkiem, że nie będzie to działanie rażąco nieuczciwe względem wierzyciela.

Zmiany dotyczą również wysokości odsetek ustawowych w transakcjach handlowych. W dotychczasowej wysokości pozostają jedynie odsetki przewidziane w przypadku, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny, będący podmiotem leczniczym – bez zmian pozostają one w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 8 punktów procentowych, aktualnie wynoszą one zatem 9,5 procenta. W stosunku do innych podmiotów niż wyżej wskazany, wysokość odsetek wzrosła do wartości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 10 punktów procentowych, aktualnie będzie to więc 11,5 procenta – jest to o 2 punkty procentowe więcej niż w poprzednim stanie prawnym.

Doprecyzowano również pojęcie praktyki rażąco nieuczciwej względem wierzyciela. W nowej ustawie wskazano kryteria, według których należy dokonać oceny takiego naruszenia. Przesłanką uznania postępowania wobec wierzyciela za rażąco nieuczciwe, są przykładowo: rażące odstępstwo od dobrych praktyk handlowych, naruszające zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności, wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, czy też oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, czy też nieuczciwa reklama.

Zmieniła się również stawka rekompensaty za opóźnienie w transakcjach handlowych, która stanowi roszczenie dodatkowe, obok roszczenia o zapłatę długu. Do tej pory wynosiła 40 euro. Teraz kwota ta będzie zależała od wartości dochodzonej należności:

• 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5 tys. złotych,
• 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa od 5 tys., ale niższa niż 50 tys. złotych,
• 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa niż 50 tys. złotych.

Przedmiotowa ustawa wprowadza również zmianę w postępowaniu cywilnym, polegającą na uproszczeniu postępowania zabezpieczającego dla przedsiębiorców. Do art. 730¹  k.p.c. został dodany § 2¹  – zgodnie z którym, interes prawny w związku z udzieleniem zabezpieczenia, uważa się za uprawdopodobniony dla roszczenia, które nie przekracza 75 tysięcy złotych, jeżeli zabezpieczenia żąda podmiot dochodzący zapłaty z tytułu transakcji handlowej. Zabezpieczenia można żądać, jeżeli należność nie została uregulowana, a od dnia upływu terminu na uiszczenie płatności upłynęły 3 miesiące.

Zdecydowanie jednym z ciekawszych rozwiązań, jest przyznanie pewnych uprawnień Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Takim uprawnieniem jest przykładowo możliwość nakładania kar pieniężnych na przedsiębiorców, którzy nagminnie stosują praktykę polegającą na nadmiernym opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia pieniężnego względem wierzyciela. Taka kara może być nałożona na wszystkie wymienione w dzisiejszym artykule podmioty, z wyłączeniem podmiotów publicznych. W postępowaniu w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, przedsiębiorca może zostać skontrolowany przez pracownika UOKiK.

Najwięksi przedsiębiorcy, uzyskujący przychód roczny powyżej 50 milionów euro oraz podmioty należące do podatkowych grup kapitałowych są od teraz zobowiązane do sporządzania raportów w zakresie stosowanych praktyk płatniczych.

Ustawa ma na celu poprawę płynności finansowej przedsiębiorców, w szczególności tych mniejszych. Nowe regulacje mają zastosowanie do transakcji handlowych, do których doszło po wejściu w życie ustawy tj. od dnia 1 stycznia 2020 roku.