W jednym z ostatnich newsletterów wskazywaliśmy Państwu, że zasadniczym powodem nieważności umów frankowych są tzw. klauzule abuzywne, przewidujące ustalanie wysokości kwoty kredytu i każdej raty kapitałowo-odsetkowej według tabeli kursowej prowadzonej przez bank. Inną przyczyną kwestionowania umów frankowych jest niedopełnienie obowiązków informacyjnych przez instytucje finansowe przy zawieraniu umów kredytowych w odniesieniu do ryzyka kursowego. Banki bronią się przed tym zarzutem wskazując na podpisane przez kredytobiorców oświadczenie o świadomości i akceptowaniu ryzyka kursowego. Czy jednak takie oświadczenie jest wystarczające?

 

Istotne znaczenie dla odpowiedzi na to pytanie ma dyrektywa unijna 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, która została wdrożona również do polskiego porządku prawnego. Wskazany akt prawa unijnego formułuje tzw. wymóg przejrzystości, zgodnie z którym wszelkie sformułowania zawarte w umowie z konsumentem powinny zostać wyrażone prostym i zrozumiałym językiem oraz nakładające obowiązek przekazania wszelkich informacji mogących mieć wpływ na zakres jego obowiązków. Wskazana regulacja wynika z założenia, że konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca, między innymi ze względu na stopień poinformowania.

 

Na kanwie sprawy wytoczonej przez kredytobiorców frankowych przed węgierskim sądem Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że wymóg wyrażania warunków umownych prostym i zrozumiałym językiem, a więc wymóg przejrzystości ustanowiony w tej dyrektywie, musi podlegać wykładni rozszerzającej. Sąd krajowy powinien ocenić, czy konsumentowi podano wszystkie informacje mogące mieć wpływ na zakres jego obowiązków i pozwalające mu ocenić między innymi całkowity koszt kredytu.

 

Ponadto Trybunał podkreślił, że kredytobiorca musi zostać jasno poinformowany, iż podpisując umowę kredytu, denominowaną w obcej walucie, ponosi pewne ryzyko kursowe, które z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się dla niego trudne do udźwignięcia w wypadku dewaluacji waluty, w której otrzymuje wynagrodzenie. Ponadto przedsiębiorca powinien przedstawić możliwe zmiany kursów wymiany walut.

 

W przedmiotowej sprawie bank przedstawił jedynie ogólną informację o ryzyku kursowym, jednak kredytobiorcy nie zostali poinformowani o możliwości zmiany warunków makroekonomicznych, która mogłaby spowodować w zasadzie nieograniczony wzrost wysokości miesięcznych rat, niezależnie od stabilności kursu wymiany franka szwajcarskiego do forinta węgierskiego w przeszłości.

 

Tym samym w świetle orzecznictwa TSUE oświadczenie konsumenta, zgodnie z którym jest on w pełni świadomy potencjalnych zagrożeń wynikających z zaciągnięcia kredytu denominowanego w walucie obcej, nie może samo w sobie mieć wpływu na ocenę, czy przedsiębiorca ten spełnił wspomniany wymóg przejrzystości.

 

Źródło: TSUE z 6 grudnia 2021r., ERSTE Bank Hungary, sygn. C-670/20