Przedmiotem opodatkowania jest przejęcie praw w drodze spadkobrania, ale co do zasady wyłącznie w konsekwencji pierwszego formalnego kroku, czyli sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie przewiduje takiego obowiązku w konsekwencji drugiego, nieobligatoryjnego kroku, tj. działu spadku, a najbliżsi mogą uniknąć w konsekwencji działu spadku nawet płacenia podatku dochodowego (PIT).