Udział w spółce jest częścią kapitału zakładowego i stanowi zbywalne prawo majątkowe. Oznacza to, że może on być przedmiotem zastawu – zwykłego, jak również rejestrowego. Art. 180 kodeksu spółek handlowych mówi o tym, że udziały w spółce z o.o. mogą być obciążone zastawem każdego rodzaju. Warto również zaznaczyć, że nie jest możliwe obciążenie zastawem tylko części konkretnego udziału.

Taki rodzaj zabezpieczenia umożliwia wierzycielowi zaspokojenie się z udziału w przypadku zaistnienia takiej potrzeby, z zachowaniem pierwszeństwa przed wierzycielami osobistymi.

Stronami umowy zastawu jest wierzyciel chcący uzyskać zabezpieczenie, oraz właściciel udziału, który występuje w roli zastawcy. Umowa zastawnicza powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi pod rygorem nieważności.

Zastaw rejestrowy powstaje dopiero w momencie wpisu do rejestru zastawów. Sąd dokonuje wpisu do rejestru na wniosek zastawnika lub zastawcy. Do takiego wniosku należy załączyć umowę, na podstawie której został ustanowiony zastaw. Aby ustanowić tego rodzaju zastaw wymagana jest zgoda spółki, obowiązek ten może jednak zostać zniesiony w umowie spółki.

Przy zwykłym zastawie istnieje obowiązek powiadomienia spółki o fakcie ustanowienia zastawu. Należy poinformować o tym spółkę, przedkładając dowód ustanowienia zastawu. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku uznaje się, że zastaw jest bezskuteczny wobec spółki. Kiedy wymogi te zostaną spełnione, konieczne jest dokonanie wzmianki o tym fakcie w księdze udziałów,  oraz na liście wspólników.

Jeżeli umowa spółki nie zawiera ograniczeń w tym zakresie, ustanowienie zastawu nie wpływa na prawo uczestnictwa wspólnika w zgromadzeniach oraz nie ogranicza jego prawa do głosu.

Konsekwencją ustanowienia zastawu na udziale jest umożliwienie wierzycielowi, występującemu w roli zastawnika – zaspokojenia się z przedmiotu zastawu. O ile umowa zastawnicza nie stanowi inaczej, zastawcy będzie przysługiwało również prawo do pobierania dywidendy.

Warto zaznaczyć, że zastawnik jest chroniony, ponieważ zastaw jest skuteczny wobec każdego kolejnego właściciela udziałów, tak więc zmiana właściciela udziałów nie pozbawia zastawnika możliwości zaspokojenia się z udziałów, korzystając z pierwszeństwa przed wierzycielami osobistymi nowego właściciela udziałów. W przypadku zastawu rejestrowego strony mogą się umówić, że zastawca nie dokona zbycia lub obciążenia udziałów. W razie natomiast dokonania tych czynności wbrew zastrzeżeniu,  zastawnik może żądać natychmiastowego zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej tym zastawem. Taki zapis w przypadku umowy zastawu zwykłego będzie nieważny.

Zastaw wygasa w momencie rozwiązania umowy o ustanowienie zastawu na udziale, przy zgodnym oświadczeniu woli obu stron umowy. Skutek wygaśnięcia ziszcza się również w przypadku nadejścia terminu końcowego określonego w umowie zastawniczej.