Wyrażenie zgody na dokonanie transakcji przez spółkę, obowiązek przedstawiania informacji Radzie Nadzorczej pod rygorem odpowiedzialności karnej, wprowadzenie doradcy Rady Nadzorczej, nakaz zachowania tajemnicy, staranności i lojalności przez Członków Rady – między innymi te zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych wejdą w życie z dniem 13 października 2022 roku.

Rada Nadzorcza to organ powoływany do sprawowania stałego nadzoru nad działalnością spółki. Powołanie go jest obowiązkowe dla spółek akcyjnych, a dobrowolne w spółce z o. o. (na marginesie: w większości spółek z o.o. powoływanie Rady byłoby  z pewnością sztuką dla sztuki i przeformalizowałaby działalność nie wnosząc wartości dodanej). Jednak np. w spółkach, w których wspólnik posiadający nieśladowy udział w kapitale zakładowym nie uczestniczy w zarządzaniu spółką, warto rozważyć wprowadzenie tego organu.

Myślą przewodnią ustawodawcy w zakresie zmian kompetencji Rady Nadzorczej było zwiększenie efektywności nadzoru nad działalnością gospodarczą przez wewnętrzne organy nadzoru. Jednym z głównych założeń jest zaaktywizowanie Rad Nadzorczych, które w niektórych spółkach pełnią rolę marginalną. Zmiany ustawodawca uzasadnia wolą zapewnienia równowagi informacyjnej pomiędzy Radą Nadzorczą a Zarządem z dużym naciskiem na efektywność pozyskiwania informacji przez Radę.

W zmienionym brzmieniu art. 219 § 4 KSH rozszerzono zakres osób, od których Rada Nadzorcza może żądać informacji. We wcześniejszym brzmieniu wskazany był Zarząd oraz pracownicy. Obecnie oprócz nich mogą to być między innymi osoby, z którymi spółkę łączy umowa cywilnoprawna. Doprecyzowano termin w którym zobowiązani są zobligowani do przedstawienia informacje – są to dwa tygodnie,  chyba, że w żądaniu określono okres dłuższy. Co ciekawe za niespełnienie powyższego obowiązku grozi odpowiedzialność karnoprawna, którą ustawodawca wprowadza przepisem dodanym w ramach reformy. Naruszenie normy prawnej z art. 587¹ KSH grozi sankcją grzywny do 50.000 złotych lub ograniczenie wolności.

Podobnie obwarowany jest artykuł 219² KSH wprowadzający instytucję doradcy Rady Nadzorczej – za naruszenie obowiązku dostarczenia informacji do doradcy Rady Nadzorczej grozi identyczna sankcja  uregulowana w art. 587² KSH. Doradca Rady Nadzorczej jest osobą trzecią, z którą Rada Nadzorcza zawiązuję stosunek prawny w celu badania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku oraz przygotowania określonych analiz oraz opinii. Możliwość ustanowienia doradcy jest dobrowolna.

Za uprawnieniami podążają obowiązki. Wobec otrzymanych uprawnień Rada Nadzorcza została zobowiązana między innymi zgodnie z treścią art. 219 § 3 pkt 3 KSH do pisemnego sprawozdania z działalności Rady Nadzorczej za ubiegły rok obrotowy. Jak wskazuje w uzasadnieniu ustawodawca Sprawozdanie takie będzie źródłem informacji o pracy rady nadzorcze i jedną z podstaw do oceny tej pracy (w tym w formie rozstrzygnięcia w przedmiocie udzielenia absolutorium), a więc pełniło będzie analogiczną funkcję jak sprawozdanie zarządu z działalności spółki.

Dodatkowo warto na koniec wspomnieć o dwóch innych ważnych zmianach. Pierwszą z nich jest fakt, iż w art. 384¹ KSH ustawodawca uzależnił ważność transakcji ze spółką dominującą spółki akcyjnej, jej spółką zależną lub spółką z nią powiązaną od uzyskania zgody Rady, w przypadku, gdy wartość przedmiotowej czynności musi przekroczyć 10% aktywów spółki. Powyższa norma nie jest bezwzględnie obowiązującą – powyższe można uregulować odmiennie w statucie spółki.

Po drugie uregulowano kwestie wygaśnięcia mandatu członka organu spółki kapitałowej. Stanowiła ona w ostatnim czasie przedmiot orzeczeń sądowych. Wyjątkowo problematyczna okazała się kwestia ustalenia momentu wygaśnięcia mandatu w związku z upływem kadencji. Dzięki wprowadzonej regulacji nie będzie ulegało wątpliwości, że mandat członka zarządu powołanego dnia 1 czerwca 2021 r., na dwuletnią kadencję, w spółce, której rok obrotowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, wygaśnie z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok obrotowy 2023.

Oczywiście, przedstawione zmiany dotyczą jedynie części reformy dotyczącej uregulowania Rad Nadzorczych i to nie w pełni. Niemniej warto zaznajomić się z całością zmian jakie już w niedługim czasie czekają polskie spółki kapitałowe.