SN: wzruszenie domniemania zgodności wpisu w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym dopuszczalne jest nie tylko w postępowaniu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowano rozbieżne poglądy co do wskazanego problemu. Część sądów uznawała, że postępowanie wieczystoksięgowe jest jedyną drogą, w ramach której można kwestionować ważność wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Uchwała SN została podjęta na kanwie sprawy wytoczonej przez PKO Bank Polski przeciwko dłużnikowi rzeczowemu. Zabezpieczeniem zaciągniętego przez dewelopera kredytu były nieruchomości sprzedawane osobom trzecim. Z uwagi na ogłoszenie upadłości przez dewelopera bank wystąpił z powództwem przeciwko nabywcom obciążonych mieszkań. Właściciel jednego z lokali kwestionował ważność wpisu hipoteki do księgi wieczystej, jednak sąd pierwszej instancji wskazał na niedopuszczalność wzruszenia domniemania w postępowaniu wszczętym przez bank. W ocenie sądu pozwany powinien skorzystać z powództwa o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym bądź żądać ustalenia nieważności czynności prawnej będącej podstawą ustanowienia hipoteki (art. 189 k.p.c.). Na skutek wniesionej apelacji sąd drugiej instancji skierował pytania do SN, który przesądził o możliwości skutecznego podważenia opisywanego domniemania w innych postępowaniach cywilnych. W podjętej uchwale wskazano, że domniemanie z art. 3 ust. 1 KWU stanowi wzruszalne domniemanie prawne, które może być obalone. Za powyższym stanowiskiem przemawia przede wszystkim brak przepisu, który wyłączałoby możliwość przeprowadzenia dowodu przeciwko wnioskowi z tego domniemania.

Należy zwrócić uwagę, że konsekwencją wyroku uwzględniającego zarzut niezgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym nie będzie zmiana wpisu w księdze wieczystej – orzeczenie wywoła skutek tylko między stronami danego postępowania, co może jednak okazać się wystarczające z punktu widzenia dłużnika hipotecznego.

 

Źródło: uchwała SN z dnia 08 września 2021 r. sygn. akt. III CZP 28/21