Email, skan dokumentu i SMS – Kodeks Cywilny skategoryzował nowe formy czynności prawnych.
Dnia 8 września 2016 roku weszła w życie nowelizacja przepisów Kodeksu cywilnego wprowadzająca nową formę czynności cywilnoprawnych – formę dokumentową. Ponadto wprost w przepisach uregulowana została także forma elektroniczna.
Forma dokumentowa czynności prawnej jest, zgodnie z postanowieniami nowelizacji, uznana za zachowaną, gdy oświadczenie woli zostanie złożone w postaci dokumentu, umożliwiającego ustalenie osoby składającej to oświadczenie, przy czym niekonieczne jest podpisanie dokumentu. Najistotniejszym wymogiem dla ustalenia złożenia oświadczenia w formie dokumentowej pozostaje istnienie samego „dokumentu” czyli nośnika informacji umożliwiającego zapoznanie się z jej treścią. Drugorzędną kwestią jest fizyczna postać nośnika – może to być papier, ale także np. plik komputerowy albo SMS – ważne by sposób zapisania informacji umożliwiał jej utrwalenie i odtworzenie. Celem wprowadzenia nowej formy czynności prawnej – formy dokumentowej – jest usprawnienie czynności prawnych w obrocie gospodarczym, dodatkowo dokumenty mają pełnić istotną rolę dowodową w toku rozstrzygania ewentualnego sporu na drodze sądowej.
Innym ważnym elementem nowelizacji jest wyodrębnienie formy elektronicznej oświadczeń woli (taka forma była już znana Kodeksowi cywilnemu, jednakże regulacja pozostawała ogólna i nieprecyzyjna, w szczególności w odniesieniu do relacji formy elektronicznej do formy pisemnej). Znowelizowane przepisy zrównują oświadczenia woli składane w formie elektronicznej z oświadczeniami złożonymi w formie pisemnej, ale jednocześnie ustawodawca przewidział możliwość wyłączenia tej równorzędności albo przez przepis szczególny, albo przez same strony czynności prawnej (np. w treści umowy).
Co niezmiernie istotne, w przypadku gdy umowa zostanie zawarta w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, dla jej rozwiązania, odstąpienia od niej lub wypowiedzenia, zgodnie z nowelizacją, jest wystarczające zachowanie formy dokumentowej, przy czym strony w treści umowy mają możliwość zmiany tej zasady.
Nadmienić należy, iż reguły dotyczące formy pisemnej czynności prawnej w przeważającej mierze znajdą zastosowanie także do formy dokumentowej oraz elektronicznej. Oznacza to przykładowo, że formy te będą zastrzeżone pod rygorem nieważności tylko wtedy, gdy przepis szczególny będzie tak stanowić. W pozostałych przypadkach zastrzeżenie formy dokumentowej czy elektronicznej będzie zastrzeżeniem ad probationem (czyli dla celów dowodowych postępowania cywilnego, a niezachowanie formy nie będzie prowadziło do nieważności czynności prawnej).