Istotą współwłasności jest współdziałanie wszystkich lub większości współwłaścicieli w porozumieniu. Każdemu z nich przysługuje prawo do całej rzeczy, czyli do wszelkich uprawnień składających się na własność. Sporną kwestią jednak pozostaje nadal fakt, w jakim zakresie współwłaściciel może działać samodzielnie, w oderwaniu od pozostałych współwłaścicieli.

Nawiązując do powyższego, istnieje art. 209 k.c., który faktycznie stanowi, że każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Nie jest on jednak doprecyzowany, nie wiadomo o jakie dokładnie czynności chodzi ustawodawcy oraz ewentualnie jak mają razem działać wszyscy współwłaściele. Jak wynika z bogatego orzecznictwa, gdzie oceniono wiele przypadków wykonania uprawnień zachowawczych z art. 209 k.c., przede wszystkim chodzi o wypełnienie celu ochronnego współwłasności. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 05.06.2019 r. (VI ACa 129/18, Legalis nr 2488577) podniósł, że: „celem czynności zachowawczej w rozumieniu art. 209 k.c. jest ochrona wspólnego prawa przed możliwym niebezpieczeństwem utraty prawa własności, uszkodzenia, czy pogorszenia rzeczy, stanowiącej przedmiot współwłasności. W tym pojęciu mieszczą się czynności zmierzające do usunięcia zagrożenia wspólnej rzeczy i wspólnego prawa własności tej rzeczy, a także czynności podejmowane w sytuacji, gdy już doszło do naruszenia wspólnego prawa.”

Jeśli chodzi o zakres czynności zachowawczych, w praktyce, współwłaściciel może działać na trzech płaszczyznach samodzielnie, czyli wskazuje się na podejmowanie czynności faktycznych, prawnych i procesowych. Przykładami czynności faktycznych są obrona konieczna i dozwolona samopomoc,  prawnych zawarcie ugody, czy wezwanie do naprawy zaciekającej piwnicy, a procesowych wystąpienie z powództwem windykacyjnym i negatoryjnym lub wytoczenie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Trzeba jednak pamiętać, że każdorazowe działanie współwłaściciela może być przedmiotem oceny pod kątem czy doszło do przekroczenia granicy do samodzielnego działania.

Należy pamiętać, żeby nie mylić uprawnień zachowawczych współwłaścicieli z realizowanym przez nich zarządem wspólną nieruchomością, który jest uregulowany w art. 199-208 k.c., gdzie dokładnie wskazano wspólne działania współwłaścicieli.

Na koniec warto zauważyć, że współwłaściciel ma wpływ na samodzielne działania innego i może zgłosić swój sprzeciw, gdyż: „czynność mającą na celu ochronę wspólnego prawa (art. 209 KC) może ubezskutecznić sprzeciw współwłaścicieli rzeczy wspólnej, nie zaś brak ich zgody na dokonanie czynności zachowawczej” (wyrok SN z dnia 30.10.2013 r., II CSK 673/12, Legalis nr 848115).