Od dłuższego czasu dotychczasowa ustawa prawo zamówień publicznych była poddawana krytyce. W naszej ocenie raczej niezasłużonej, ale głosy niezadowolonych były mocno słyszalne i w efekcie, pod hasłem m.in. polepszenia sytuacji małych i średnich przedsiębiorców, uchwalono nowy akt prawny.

Wyfiltrowaliśmy następujące zmiany w porównaniu z poprzednią ustawą:

1. Zniesione zostało ograniczenie w postaci maksymalnego, 4-letniego okresu, na jaki możliwe było zawarcie umowy z zakresu zamówienia publicznego. Nowa ustawa przewiduje co prawda zawarcie takiej umowy na czas oznaczony, jednak nie narzuca górnej granicy jej obowiązywania.
2. Ustawodawca przewidział nakaz zawierania w umowach zapisów, które dotyczą waloryzacji wynagrodzenia – w przypadku zmiany cen. Na nowelizacji przepisów w dużej mierze skorzystają więc przedsiębiorcy zawierający umowy (na okres dłuższy niż 12 miesięcy), których przedmiotem są roboty budowlane lub usługi.
3. W trakcie realizacji umowy po stronie zamawiającego powstanie również obowiązek stosowania zaliczek lub częściowych płatności, które mają pozytywnie wpłynąć na zachowanie płynności finansowej przez wykonawców.
4. Natomiast sam wykonawca nie może zawrzeć w umowie z podwykonawcą mniej korzystnych dla podwykonawcy postanowień niż sam ma w umowie z zamawiającym
5. Zakazano kar umownych za działania, za które wykonawca nie ponosi odpowiedzialności i wprowadzono katalog niedozwolonych zapisów abuzywnych.
6. Ustalono, że jeden sąd – tj. Sąd Okręgowy w Warszawie – będzie sądem odwoławczym od orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej.
7. Ustawodawca doprecyzował również zasady sporządzania raportu z realizacji zamówienia. Od tej pory zamawiający będzie zobligowany sporządzać raport, jeżeli opóźnienia wynoszą co najmniej 90 dni, a zamówienie jest równe wartości lub przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty dla robót budowlanych – 20 000 000 euro, a dla dostaw lub usług – 10 000 000 euro, bądź wykonawca spóźnia się realizacją umowy przynajmniej 30 dni, jeśli zamówienie opiewa na wartość mniejszą niż wyrażoną w złotych równowartość kwoty dla robót budowlanych – 20 000 000 euro, a dla dostaw lub usług – 10 000 000 euro.
8. W zakresie kontroli nad udzielaniem zamówień, zgodnie z nowymi przepisami, oprócz organów kontroli – również zamawiający ma powinność zawiadomić organ, że wcześniejsza kontrola danego zamówienia miała już miejsce. Oprócz tego, zamawiający ma również obowiązek udostępnić wyniki przedmiotowej kontroli.
9. Dopuszczono postępowanie mediacyjne oraz – bardzo słusznie – obniżono progi odwoławcze.

Ustawa zawiera na pewno wiele zmian idących w dobrym kierunku. Jednak kolejny raz ustawodawca wychodzi z założenia, że prawo stanowić będzie lek na brak rozsądku – w tym przypadku na brak rozsądku zamawiających tworzących zbyt rygorystyczne warunki przetargu, które zniechęcają do składania ofert, lub na opieranie się zamawiających wyłącznie na kryterium ceny.

W kontekście rozsądku zamawiających ustawodawca praktycznie wprost przyznaje, że zamawiający jest go pozbawiony. Jako atut nowej ustawy ocenia się bowiem powszechnie wśród kolegów z branży nowy obowiązek zamawiającego – przeprowadzenia przed udzieleniem zamówienia analizy potrzeb i wymagań. Czy oznacza to, że wcześniej mógł zamawiać bez potrzeby i bez analizy … ? Bez dalszego komentarza.